Als alle onderwijsinstellingen hun derivaten zouden wegdoen, zou dat op dit moment 290 miljoen euro kosten.
Dat stelt de Onderwijsinspectie, die dinsdag een rapport over derivaten naar buiten bracht. In totaal hebben 40 instellingen in het hoger onderwijs met derivaten leningen ter waarde van 1,3 miljard euro afgedekt.
Derivaten zijn complexe beleggingsproducten, waarmee scholen zich kunnen verzekeren tegen hoge rentes op leningen. Nu de rentes laag zijn, zijn de derivaten echter een blok aan hun been geworden. Daar hebben de scholen volgens de inspectie enkel op papier last van: zolang de derivaten doorlopen is er geen sprake van verlies. Maar voor scholen die in nood komen, kan de negatieve waarde van een derivaat de doodklap betekenen, zoals eerder ook bij mbo-instelling Amarantis het geval was.
Volgens de inspectie maakt een derde van de mbo’s, hbo’s en universiteiten gebruik van derivaten. Drie universiteiten en drie mbo-instellingen hebben een zogeheten derivaat met open positie. Dat houdt in dat ze een lening hebben verzekerd, die ze niet of nog niet hebben afgesloten. Dat kan komen omdat bouwproject waarvoor de lening nodig is, is uitgesteld of afgelast.
In eerste instantie meldde de Onderwijsinspectie dat ook de Universiteit van Amsterdam (UvA), waar minister Jet Bussemaker van Onderwijs eerder bestuurder was, zo’n derivaat met open positie had afgesloten. Het bleek echter te gaan om de VU. De inspectie sprak van een betreurenswaardige fout. Dat de UvA voor 225 miljoen euro aan leningen heeft afgedekt met derivaten klopt wel, aldus de inspectie.
SP-Kamerlid Jasper van Dijk wil nu van de minister weten hoe onder haar toezicht zo'n fout in het inspectierapport heeft kunnen sluipen. Ook is hij bezorgd omdat Bussemaker als bestuurder bij de UvA mee heeft gedaan aan het ,,derivatenfeest''. Hij wil tekst en uitleg, omdat er "geen enkele reden mag zijn voor twijfel over het functioneren van de minister''.
Bussemaker liet weten de regels rond derivaten te gaan aanscherpen. Dat was al afgesproken in het regeerakkoord tussen PvdA en VVD. Scholen mogen die nog wel kopen om zich in te dekken tegen renteschommelingen, maar speculeren voor winst wordt verboden. Ook wil Bussemaker dat scholen meer financiële kennis krijgen, zodat ze betere besluiten over derivaten kunnen nemen.
Problemen met derivaten zijn de afgelopen tijd vaker aan de oppervlakte gekomen. Het ging niet alleen mis in het onderwijs, ook de Rotterdamse woningcorporatie Vestia kwam begin dit jaar aan de rand van de afgrond door de aanschaf van derivaten.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
